Jesienne dokarmianie rzepaku

Gleby zasobne w makro- i mikroelementy mogą mieć widoczne jesienne niedobory poszczególnych pierwiastków. Wiąże się to z ograniczoną przyswajalnością niektórych składników w dodatnich lub zbyt niskich temperaturach. Przyswajalność: fosforu, potasu, żelaza, miedzi, manganu, czy cynku może zostać blokowana przez niedobory wody glebowej, jak również nieuregulowany odczyn pH gleby.

Rzepak posiada wysokie potrzeby pokarmowe, przez co powinniśmy go nawozić nie tylko doglebowo, ale i dolistnie. Dzięki temu poprawiamy stan odżywiania, który przyczynia się do wzrostu aktywności fizycznej rośliny. Ma to na celu lepszego rozwoju systemu korzeniowego i zwiększenia pobierania składników pokarmowych z gleby. Dolistne nawożenie daje większą efektywność stosowanego wcześniej nawożenia doglebowego. Optymalnym momentem na wykonanie zabiegu dokarmiania dolistnego rzepaku to faza 4-7 liści.

Rzepak aby zbudował wystarczającą biomasę, przez co miał wysokie plony, powinien być zdolny akumulować odpowiednią ilość makro- i mikroelementów. Dolistne nawożenie jest zalecane w sytuacjach takich jak:

• profilaktycznie – aby wyeliminować niedobory w krytycznych fazach wegetacji. Niektóre braki mikroskładników występują bezobjawowo, albo mało widoczne są. Mikroskładniki przyczyniają się do wzrostu plonu nawet o 20%.

• interwencyjnie – kiedy niedobory są widoczne

• niska zasobność gleby – składniki mikroelementów nie są dostępne w glebie

• niewłaściwe pH gleby – pH poniżej 5,6 słabo pobiera się molibden, powyżej pH 7 słabo pobierany bor, miedź, cynk, mangan i żelazo.

Dokarmianie rzepaku dolistnie jest bardziej efektywne niż nawożenie doglebowe. Pozwala to szybko uzupełnić niedobory. Jednak przy tworzeniu roztworów należy je wykonywać o niskim stężeniu, aby nie uszkodzić rośliny. Im starsza roślina tym stężenie powinno być mniejsze. Oparzenia na roślinie występują gdy: działanie opryskiem w zbyt wysokiej temperaturze, mała wilgotność powietrza, albo intensywny wiatr.

MAKROELEMENTY – uzupełniamy po zaobserwowaniu głodu w roślinie rzepaku podczas długiej i ciepłej jesieni. Makroskładniki powinny być zastosowane przedsiewnie do gleby w nawozach wieloskładnikowych.

AZOT – stosuje się w formie dolistnej późną jesienią obserwując wydłużającą się wegetację i niebezpieczeństwo wystąpienia zapotrzebowania na azot. Jesienią nie można używać saletrzanej formy azotu, może to być przyczyna nadmiernego wzrostu rośliny i jej rozhartowanie przed zimą. Zastosowanie tego makroskładnika ma znaczenie w sytuacji kiedy nawożenie doglebowe było zbyt niskie lub jest słabo pobierany z ziemi. Dzięki podaniu dolistnemu azotu nie dopuszczamy do niedoboru lub łagodzimy te braki. Dokarmianie takie można dokonać za pomocą mocznika, który musi mieć odpowiednie proporcje, aby nie poparzyć liści.

MIKROELEMENTY – Mikroelementy – pierwiastki śladowe są niezbędne do funkcjonowania organizmów żywych w tym rzepaku. U rośliny tej są to przede wszystkim: bor, mangan, molibden, miedź, cynk, żelazo i inne. Nie należy czekać na wystąpienie objawów niedoboru tych składników, bo i tak trudne są do wykrycia. Dla rzepaku najważniejszy jest bor, gdyż w polskich glebach brakuje tego pierwiastka. Dolistne dokarmianie jest podstawowe, gdyż daje to rzepakowi zapotrzebowanie na wszystkie potrzebne składniki. Im więcej składników stosujemy, tym należy wykonać niższe stężenie składników w cieczy roboczej. Zabieg pierwszy wykonujemy jesienią, kiedy rzepak jest w fazie rozety, a drugi wiosną w fazie pąkowania.

BOR – jeden z najważniejszych elementów jesiennego dokarmiania. Przygotowuje on rzepak do spoczynku zimowego przez pociągnięcie cukrów z rośliny do korzenia, przyczynia się do rozwoju organów generatywnych zawiązywanych w kątach liściowych i napędzie głównym. Susza przyczynia się do skutecznego ograniczenia dostępności boru dla rośliny. Na glebach świeżo zwapnowanych bor też jest gorzej dostępny, a polepszeniu jego dostępności nie pomaga większa zawartość próchnicy w glebie. Aby rzepak mógł bez problemu pobrać bor ważne jest stworzenie optymalnego pH gleby 5,5 – 6,5. Im wilgotniej tym lepsza dostępność. Niedobór boru objawia się przede wszystkim na korzeniu – pusta przestrzeń, tuż przed stożkiem wzrostu. Korzeń ten z upływem czasu ulegnie ściemnieniu, a liście zaczynają czerwienieć obwódkowo. Bor odpowiada za rozwój strefy włośnikowej systemu korzeniowego, niezbędny w procesie kwitnienia, odpowiedzialny za lotność pyłku i zawiązywanie nasion. Bor zagęszcza soki komórkowe wspomagając zimowanie, a wiosną pomaga wzrostowi komórek korzeniowych oraz pobieranie potasu, fosforu i chloru. Wiosną odpowiedzialny jest za proces zawiązywania kwiatów, gospodarkę wodną oraz oddychanie. Sucha i ciepła pogoda po siewie, jak i brak wody w glebie na początku wzrostu rzepaku ogranicza dostępność boru z gleby i jego pobieranie przez roślinę. Nawożenie borem jest konieczne, a jego brak przyczynia się do pękania łodyg wiosną dając słabsze zaopatrzenie rośliny w składniki pokarmowe. Bor odpowiedzialny jest za wiele funkcji rzepaku takich jak: udział w podziale komórkowym przyczyniając się na sprawny przyrost tkanek i podział komórek w stożkach wzrostu, tworzenie ligniny – odpowiedzialnej za sztywność źdźbeł i łodyg, prawidłowa budowa ścian komórkowych – mechaniczna odporność na patogeny, udział w regulacji procesu kwitnienia – wpływ na żywotność pyłku dając warunki dobrego zapylenia, wpływ na energię i zdolności kiełkowania nasion. Zwiększenie wykorzystania azotu, fosforu, potasu i magnezu, poprawa mrozoodporności rzepaku. Bor jest mało ruchliwy w roślinie. Gromadzony jest w starszych organach, a gdy mało jest dostępny z gleby objawy niedoboru dotykają młode organy. Objawy tego niedoboru to nienormalny wzrost wierzchołków liści i pędów. Liście robią się kędzierzawe, a pogłębiający się stan niedoboru to biało-żółte przebarwienia, przyczyniając się do łamliwości rośliny. Objawy niedoboru nie tylko widać w częściach nadziemnych, ale również w korzeniach. Na przekroju korzenia to brunatnienie tkanek rdzeni, które przechodzą w nekrozę. Proces kwitnienia to gorsze wykształcenie kwiatów, a później łuszczyn i nasion.

MANGAN – najważniejszy z mikroelementów dla rzepaku, który jest odpowiedzialny za stymulację wzrostu nowych komórek. Nasila proces jesiennej fotosyntezy. Przyczynia się do rozwoju korzeni bocznych, poprzez poprawę ich zdrowotności i stymulację poboru fosforu i żelaza z gleby. Przyczynia się do niewystąpienie w rzepaku więcej cukru, a ten co posiada będzie transportowany przez bor do korzenia, dając wyższe stężenie i lepszą zimotrwałość rośliny. Przyczynia się również do wyhamowania wzrostu i przygotowania rzepaku do spoczynku na zimę. Pośrednio stymuluje rozwój systemu korzeniowego poprzez zwiększenie pobierania fosforu. Niedobory manganu przejawiają się w marmurkowatości liści, żółknięcie starszych liści, na których pojawiły się chlorozy między żyłkami. Pierwiastek ten wspomaga pobieranie azotu, fosforu i żelaza z gleby przez młodą roślinę, dzięki czemu przyczynia się do budowy systemu korzeniowego i stymulację wzrostu w głąb ziemi.

MOLIBDEN – mikroelement odpowiadający za przemianę azotu w roślinie rzepaku – obniżenie azotanów dając poprawę zimotrwałości. Informuje roślinę o zbliżającej się zimie, przez co następują powolne zwolnienia procesów fizjologicznych i procesów fotosyntezy. Redukuje ilość szkodliwych azotanów i usuwa nadmiar siarczanu w rzepaku. Poprawia również żywotność pyłków oraz sprzyja odporności na okresowe niedobory wody i występujące chłody. Niedobory tego składnika powodują redukcję blaszki liściowej, łyżeczkowanie wygięcie liścia, oraz bielenie w nerwach. Niedobór przyczynia się do spadku odporności na susze, nasilenie na choroby grzybowe i wymarzanie całej rośliny.

MIEDŹ – jest składnikiem budulcowym enzymu oksydoredukcyjnego – odpowiedzialnego za regulację tkankowego oddychania rośliny. Pierwiastek te uodpornia roślinę na choroby. Podobnie jak bor jest to pierwiastek mało ruchliwy w roślinie. Braki są widoczne na młodych liściach, poprzez przebarwienie ich na biało. Pierwiastek ten wiąże wolne rodniki, które wytwarzają się w stresujących sytuacjach dla rośliny i niszczą komórki roślin.

CYNK – jest niezbędny w wielu reakcjach enzymatycznych, odpowiadając za tworzenie hormonów wzrostu i syntezie chlorofilu, węglowodanów i białek. Nadmiar fosforu w glebie zakłóca pobieranie cynku. Niedobory da się zauważyć przez skarłowacenie rzepaku. Zapotrzebowanie na cynk jest dwa razy większe w fazie rozety, niż w późniejszych fazach.

ŻELAZO – najczęściej niedobory tego pierwiastka nie są powodem braku w glebie, ale ograniczoną dostępnością dla rośliny. Niedobory uwidaczniają się na terenach intensywnie wapnowanych, nadmiernie przewietrzanych, przenawożonych i okresowo zalewanych. Pierwiastek ten tworzy w rzepaku mocniejszą tkankę mechaniczną co przyczynia się do odporności na wyleganie i porażenie chorobowe.

Tylko rośliny dobrze odżywione jesienią zdolne są zbudować prawidłowa rozetę i być zimoodporne. Odpowiednio rozwinięty rzepak w okresie jesiennym powinien posiadać od 10 do 12 rozwiniętych liści, grubą szyjkę korzeniową oraz głęboko sięgający system korzeniowy. Odpowiedni jesienny rozwój rzepaku daje dużą odporność na wymarzanie i prawidłową regenerację na wiosnę. Jesienią już zachodzi w tej roślinie wytwarzanie organów plonotwórczych w momencie uzyskania 5-6 liści i zawiązywania kwiatostanu od 8 liścia. Na słabo rozwiniętych uprawach proces ten zachodzi dopiero na wiosnę, co przyczynia się do mniejszego plonu. Dokarmianie dolistne powoduje zwiększenie grubości szyjki korzeniowej, gdzie są gromadzone substancje zapasowe, które pobiera rzepak na wiosnę w momencie ruszania wegetacji po zimie.